این نشریه با احترام به قوانین اخلاق در نشریات تابع قوانین کمیته اخلاق درانتشار (COPE) است و از آیین نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در آثار علمی پیروی می نماید.
استاد جغرافیای سیاسی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران. ، A.mottaghi@khu.ac.ir
چکیده: (249 مشاهده)
پیشینه و مبانی نظری پژوهش: توسعه دریا محور، زمینه مطالعاتی شامل فعالیت‌های اقتصادی وابسته به دریا است که اغلب با سایر بخش‌های اقتصادی از جمله گردشگری، حمل و نقل دریایی، انرژی، ماهیگیری و شیلات، تجارت و غیره مرتبط است. ایران نیز با داشتن مرزهای دریایی در شمال و جنوب کشور به‌خصوص منطقه خلیج فارس از نظر جغرافیایی و موقعیت ژئوپلیتیکی در این حوزه از جایگاه خاصی برخوردار است. با این حال توسعه دریامحور در ایران و خلیج فارس با چالش‌هایی روبرو است، از این رو پژوهش حاضر با رویکرد آینده‌پژوهی در پی واکاوی چالشهای سیاسی توسعه دریا محور در این پهنه آبی است. روش‌شناسی: نوع پژوهش کاربردی و از نظر ماهیت بصورت (کیفی-کمی) است. جامعه آماری شامل 30 نفر از کارشناسان و خبرگان صاحب‌نظر در حوزه مسائل امنیتی، نظامی، دریایی، سیاسی و محققین جغرافیای سیاسی و علوم سیاسی هستند که به روش نمونه‌گیری غیراحتمالی و هدفمند تا اشباع نظری داده‌ها انجام گردیده است. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از مدل معادلات ساختاری و به کمک نرم‌افزار میک‌مک (MicMac) انجام شد. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد تحریم‌های ظالمانه غرب بر علیه بخش دریایی و سازمان بنادر و دریانوردی کشور (21+)، تغییر مسیر سیاسی کریدورهای بینالمللی و بسترسازی حذف ایران از این کریدورها (20+)، توسعه نیافتن روابط سیاسی و دیپلماتیک با برخی کشورهای منطقه (15+)، عدم تبدیل کشور به مرکز کریدوری تجارت جهانی به دلایل سیاسی (12+)، عدم خودمختاری و آزادی عمل شرکتهای دریایی در کشور (11+)، تأثیر و افزایش تعداد کشتیها و شناورهای نظامی خارجی در خلیج فارس (10+)، نداشتن توجه کافی و وافی به اقتصاد سیاسی دریا (7+)، حضور کشورهای فرامنطقه‌ای در پهنه خلیج فارس (7+)، توسعه نیافتن موقعیت ژئوپلیتیکی دریامحور کشور در عرصه جهانی (5+) و تقایل دریایی بر سر منابع دریایی مشترک و ورود غیرقانونی به حوزه‌های آبی کشور (5+) چالشهای کلیدی و نهایی سیاسی توسعه دریا محور در پهنه خلیج فارس هستند. نتیجه‌گیری: نتیجه پژوهش گویای آن است که توسعه دریا محور در خلیج فارس با چالشهای متععدی چون تحریم‌های ظالمانه غرب بر علیه بخش دریایی و سازمان بنادر و دریانوردی کشور، تغییر مسیر سیاسی کریدورهای بینالمللی و بسترسازی حذف ایران از این کریدورها، توسعه نیافتن روابط سیاسی و دیپلماتیک با برخی کشورهای منطقه، عدم تبدیل کشور به مرکز کریدوری تجارت جهانی به دلایل سیاسی و عدم خودمختاری و آزادی عمل شرکتهای دریایی در کشور روبرو است که رفع این چالشها میتواند زمینه توسعه کشور را فراهم کند. در راستای این پژوهش پیشنهاداتی ارائه شد.
kolivand K. - Future research of the political challenges of the sea-oriented development of the Persian Gulf water area in the horizon of 1414. Journal of Oceanography 2024; 15 (58) :25-44 URL: http://joc.inio.ac.ir/article-1-1814-fa.html
متقی افشین، سپهوند آسیه، کولیوند خلیل. آینده‌پژوهی چالشهای سیاسی توسعه دریا محور پهنه آبی خلیج فارس در افق 1414. اقیانوس شناسی. 1403; 15 (58) :25-44
.jpg)
