|
نقش نهاد میمک در حفاظت از محیط‌زیست دریایی خلیج‌فارس
|
فاطمه ارجمند    ، علی مشهدی |
| دانشگاه قم ، arjomandfatemeh.arj@gmail.com |
|
|
چکیده: (111 مشاهده) |
پیشینه و مبانی نظری پژوهش: آلودگی دریایی خلیج‌فارس از دیرباز تا کنون از مسائل چالش‌برانگیز منطقه‌ای و جهانی بوده است. ازآن‌جهت که این منطقه به‌عنوان یک منطقه حساس از نظر اقتصادی و محیط زیستی شناخته می‌شود؛ بنابراین هرگونه تهدیدی که در مواقع اضطراری رخ می‌دهد اکوسیستم این منطقه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. یکی از برجسته‌ترین دلایل آلودگی خلیج‌فارس، وقوع حوادث اضطراری همچون نشت نفت است که خسارات جبران‌ناپذیری به محیط‌زیست دریایی و سواحل وارد می‌کند. در مواجهه با وضعیتهای اضطراری دریایی و آلودگی‌های نفتی، حقوق بین‌الملل دریایی چارچوب‌های ویژه‌ای را برای حفاظت از محیط‌زیست و مقابله با بحران‌های محیط‌زیستی وضع کرده است همچنین وجود سازمان‌های منطقه‌ای نقش تأثیرگذاری بر حفاظت از محیط‌زیست خلیج‌فارس داشته است. یکی از نهادهای کلیدی منطقه‌ای در مقابله با آلودگی‌های نفتی و دیگر مواد مضر در خلیج‌فارس، مرکز کمک‌های متقابل در موارد اضطراری در دریا (میمک) است. این مرکز به‌عنوان بخشی از همکاری‌های بین‌المللی و منطقه‌ای، نقش مهمی در تسهیل هماهنگی بین کشورهای عضو ایفا می‌کند. میمک از طریق ایجاد سیستم‌های اطلاع‌رسانی و واکنش سریع، توانسته است سطح آمادگی کشورهای منطقه برای مقابله با بحران‌های محیط‌زیستی را افزایش دهد. بااین‌حال، چالش‌هایی همچنان باقی است. از جمله این چالش‌ها می‌توان به عدم موفقیت کامل در جلوگیری از بروز آلودگی‌های نفتی و ناتوانی در اجرای قاطعانه تعهدات بین‌المللی اشاره کرد. عدم وجود منابع مالی و تکنولوژیکی کافی نیز از دیگر عواملی است که توانایی کشورهای منطقه را در مدیریت بحران‌های محیط‌زیستی کاهش می‌دهد. اهداف پژوهش زیر در مجموع،حفاظت از محیط زیست خلیج فارس در وضعیتهای اضطراری آلودگی میباشد .و با همکاری بین‌المللی و تلاش‌های مستمر، می‌توان از وقوع این حوادث جلوگیری کرده و اثرات مخرب آن‌ها را کاهش داد. ضرورت مقاله حاضر نقش نهاد منطقه‌ای میمک جهت مقابله با وضعیتهای اضطراری دریایی خلیج‌فارس را شرح می‌دهد و به روش کتابخانه‌ای و با بررسی کنوانسیون‌های منطقه‌ای مرور نموده است. در ادامه به نقش نهاد میمک و پیشنهاداتی جهت حفاظت از محیط‌زیست خلیج‌فارس در مواقع اضطراری پرداخته می‌شود.
روش‌شناسی: شیوه نگارش این پژوهش توصیفی تحلیلی انجام می‌شود. بدین صورت که بررسی نقش نهاد میمک در مواقع اضطراری از نوع مطالعات کتابخانه‌ای و رجوع به اسناد و مدارک است.و بر اساس روش تحقیق کتابخانه‌ای برای جمع‌آوری اطلاعات بعد از مأخذشناسی و گردآوری منابع، از فیش و فرم‌های مربوط به نکته‌برداری استفاده خواهد شد و در نهایت ارائه خواهد شد.
یافته‌ها: ازآنجاکه کشورهای منطقه در راستای حفظ محیط‌زیست حساس و کاهش تأثیرات زیان‌بار وضعیتهای اضطراری دریایی خلیج‌فارس، به ایجاد نهادهای بین‌المللی و منطقه‌ای از جمله نهاد میمک پرداختند هرچند این نهاد با ایجاد یک چارچوب حقوقی و کارآمد روی کار آمده است تا در مواقع اضطراری سهم بسزایی در کاهش آلودگی‌های دریایی داشته باشد؛ اما نتوانسته است نقش مؤثری در کاهش اثرات زیان‌بار آلودگی‌های نفتی و سایر آلودگی‌های زیست‌محیطی در این منطقه حساس ایفا کند.سمیه اقایی پور در مقاله بررسی نقش سازمان منطقه ای حفاظت از محیط زیست دریایی و مرکز کمک های متقابل در موارد اضطراری در دریا، به جایگاه نهاد میمک به طور جامع بسنده کرده است . همچنین آقای دکتر جمشید ممتاز در کتاب ایران و حقوق بین‌الملل اشارات کوتاهی به نهاد میمک کرده است.تحلیل حاضر با ارجاع به پژوهش‌های پیشین نشان می‌دهد که اگرچه مطالعات متعددی به بررسی نقش سازمان‌های منطقه‌ای حفاظت از محیط زیست دریایی پرداخته‌اند، اما کمتر به بررسی عمیق و جامع عملکرد میمک در مقابله با آلودگی‌های دریایی پرداخته شده است.
نتیجه‌گیری: ازآنجایی‌که وضعیت اضطراری دریایی شامل حوادثی است که منجر به آلودگی شدید یا خطر فوری آلودگی محیط‌زیست دریایی می‌شود. دولت‌ها در این شرایط، ضمن برخورداری از اختیارات فوق‌العاده برای مقابله با بحران، موظف به رعایت تعهدات بین‌المللی خود در زمینه حقوق بشر و حفاظت از محیط‌زیست هستند. مرکز کمک‌های متقابل در موارد اضطراری در دریا (میمک) به‌عنوان یکی از نهادهای کلیدی منطقه‌ای برای مقابله با آلودگی‌های نفتی و سایر مواد مضر در خلیج‌فارس نقش مهمی ایفا می‌کند. این مرکز با تسهیل همکاری‌های بین کشورهای عضو و ایجاد سیستم‌های اطلاع‌رسانی و هماهنگی، توانسته است به بهبود توانایی منطقه در مقابله با بحران‌های محیط‌زیستی کمک کند. بااین‌حال، چالش‌هایی نظیر عدم موفقیت کامل میمک و سازمان‌های مرتبط در حفاظت از محیط‌زیست دریایی منطقه همچنان وجود دارد. برای مقابله مؤثرتر با این چالش‌ها، نیاز به تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و اجرای قاطع‌تر تعهدات بین‌المللی وجود دارد. |
|
| واژه‌های کلیدی: آلودگی دریایی، نهاد میمک، خلیج‌فارس، محیط‌زیست دریایی، وضعیتهای اضطراری |
|
|
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
محيط زيست دريا / آلودگی دریا
دریافت: 1403/9/24 | ویرایش نهایی: 1403/10/26 | پذیرش: 1403/10/15
|
|
|
|
|
|
.jpg)
