این نشریه با احترام به قوانین اخلاق در نشریات تابع قوانین کمیته اخلاق درانتشار (COPE) است و از آیین نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در آثار علمی پیروی می نماید.
پیشینه و اهداف:شناسایی توده‌ی آب کم‌عمق بسیار پیچیده‌تر از آب عمیق است؛ زیرا تغییرات فیزیکی و شیمیایی درآب‌های کم‌عمق، سریع‌تر اتفاق می‌افتد و خواص توده‌ی آب از بین می رود. از آن‌جایی که در غیاب برهمکنش هوا-دریا، توده‌های آب خواص متفاوتی دارند لذا در این پژوهش با توجه به پایستگی دما و شوری خواص توده‌ی آب در خلیج فارس شناسایی می‌شود. از مشخصه‌های عمده خلیج فارس، عمق بسیار کم آن با متوسط عمق 35 متر است. بیشینه عمق در ناحیه تنگه هرمز با عمق حدود ١٠٠ متر قرار دارد. تنگه‌ی هرمز در قسمت شمال غربی اقیانوس هند قرار گرفته است و محل اتصال خلیج فارس به دریای عمان است. روش ها :در این تحقیق از مدل اقیانوسی سه بعدی متن باز FVCOMدر 20 لایه برای مدل‌سازی تبادل آب بین خلیج فارس و دریای عمان (طول جغرافیایی E˚47 تا E˚45/59 و عرض‌های جغرافیایی N˚22 تا N˚32) استفاده شد تا بدون در نظر گرفتن تنش باد بر روی منطقه،الگوی جریان در خلیج فارس و دریای عمان و توده‌ی آب خلیج فارس درچهار فصل بهار، تابستان، پاییز و زمستانمورد بررسی قرار گیرد. FVCOM، از روش حجم محدود برای گسسته‌سازی معادلات هیدرودینامیکی در شبکهی مثلثی استفاده می‌کند. برای تولید شبکهی محاسباتی از نرم افزار تخصصی SMSنسخه 10 استفاده شد. شبکهی محاسباتی غیریکنواخت با تفکیک‌پذیری افقی از کمینه‌ی950 متر تا 4700 متر در مدل به کار گرفته شد و اطلاعات عمق‌سنجی با دقت 30 ثانیهاز دادههای 2019GEBCO-بر روی این شبکه درون‌یابی شد.نوسانات سطح آب در مرز باز، منطبق بر مکان گره‌های مرز باز شبکهی محاسباتی که در طول جغرافیایی E˚45/59 قرار دارند که از TMDاستخراج و به صورت تنظیمات اصلی مدل وارد شد. دادههای نیمرخ دما و شوری در مرز باز از خروجی مدل HYCOM(قابل دسترس به صورت رایگان) و در عمقهای استاندارد استفاده شد. مدل در غیاب برهمکنش هوا و دریا و نقش تنش باد به مدت 6 سال اجرا گردید. برای صحت‌سنجی و اعتبارسنجی حوضه نیز به ترتیب از دادههای HYCOMو دادههای ماهواره‌ای استفاده شد. یافته ها:آب‌های شور خلیج فارس (psu00/38) تا دهانه تنگه هرمز به خوبی در لایه‌های سطحی قابل مشاهده می‌باشد و از دهانه خلیج فارس به سمت دریای عمان در لایه‌های سطحی دیده نمی‌شود. در لایه‌های میانی دریای عمان آب‌هایی با مشخصات آب‌های خلیج فارس (psu00/38) وجود دارد که می‌توان نتیجه گرفت که آب‌های سطحی که در غرب تنگه‌ی هرمز وجود داشتند از آنجا به بعد به لایه‌های زیرین یا میانی انتقال یافته و به سمت دریای عمان سرازیر شده است.با توجه به پایستگی دما و شوری در توده‌ی آب، دما و شوری خلیج فارس در تنگه‌ی هرمز مورد بررسی قرار گرفت و نتایج نشان می‌دهد که توده‌ی آب خلیج فارس با شوری (psu00/38) در فصل تابستان از طریق جنوب تنگه‌ی هرمز به صورت جریان زیر سطحی خارج می‌شود و در فصل زمستان این توده آب به عمقهای بیشتر نفوذ می‌کند و از تنگه هرمز هم دورتر می‌گردد. توده‌ی آب خلیج فارس از طریق ناحیه‌ی جنوبی تنگه‌ی هرمز به صورت جریان زیر سطحی خارج می‌شود. در فصل تابستان، توده آب با شوری psu37 در محدوده عمق 50 تا 80 متری و در ۴۰ کیلومتری از سواحل کشور عمان است که در عرض جغرافیایی N˚4/25 و طول جغرافیایی E˚50/ 56 تا E˚69/56 واقع است که در فصل زمستان از این ناحیه فاصله گرفته و به سمت طول‌های بیشتر از E˚57 پیشروی کرده و به عمق حدود 130 تا 150 متری و عمقهای بیشتر هم نفوذ می‌کند. نتیجه گیری:با توجه به اینکه میزان تبخیر در خلیج فارس زیاد است برای جایگزینی آب‌های تبخیر شده خلیج فارس لازم است که آب از تنگه هرمز وارد خلیج فارس گردد. نتایج مربوط به شوری فصل تابستان این پدیده را به خوبی نشان می‌دهد و آب ورودی به خلیج فارس به سمت سواحل ایران منحرف می‌گردد و حرکت این آب‌ها از سمت سواحل ایران به سمت شمال غربی خلیج فارس ادامه می‌یابد که این حرکت در طول سال وجود دارد اما شدت آن در فصل تابستان بیشتر از سایر فصول است. در فصل زمستان آب شورترکه از نواحی جنوبی تنگه هرمز وارد دریای عمان شده است، به عمقهای بیشتر نفوذ کرده است.
Ramak H, SoyufJahromi M, Akbari P. Investigation of salinity and temperature of Persian Gulf water by FVCOM Model. Journal of Oceanography 2023; 13 (52) :106-120 URL: http://joc.inio.ac.ir/article-1-1716-fa.html
رامک حسین، سیوف جهرمی مریم، اکبری پرستو. بررسی شوری و دمای توده آب خلیج فارس با استفاده از مدل FVCOM. اقیانوس شناسی. 1401; 13 (52) :106-120
.jpg)
