چکیده: شیلات غیرقانونی، یکی از علل برهم خوردن ترکیب شیلات دریاها، کاهش چشمگیر آنها و از دسترفتن امنیت غذایی است. لذا سازوکارهایی برای جلوگیری از کاهش و نابودی شیلات دریاها ترتیب داده شدهاند. از یک طرف منطقه انحصاری اقتصادی ایجاد شده است و صلاحیت مدیریت و حفاظت از شیلات آن به دولت ساحلی اعطاء شده است. از طرف دیگر رسیدگی بر امور کشتی حامل پرچم در ماهیگیری در منطقه انحصاری اقتصادی و دریاهای آزاد به دولت صاحب پرچم داده شده است. لیکن جمع هر دو با یکدیگر به دلایل و طُرقی با محدودیتهای متقابل مواجه است که به ناکارآمدی آنها منتهی شده است. در این میان تئوری نظارت سازمان مدیریت شیلات منطقهای نیز بر مسئولیت دول ساحلی و صاحب پرچم با سازوکارهای خاص در این ارتباط راهگشا نیست. از این حیث بررسی صلاحیت و تعهدات دول ساحلی و صاحب پرچم در زمینه شیلات غیرقانونی و مولفههای نظارت سازمانهای مدیریت شیلات منطقهای از اهداف و موضوع این نوشتار است تا به سوالات مرتبط پاسخ داده شود. اول اینکه دلایل ناکارآمدی صلاحیت و تعهدات دول ساحلی و صاحب پرچم در ارتباط با شیلات غیرقانونی چیست؟ دوم اینکه نقش و مولفههای نظارت سازمان مدیریت شیلات منطقهای در این حوزه و دلیل ناکارآمدی آن چیست؟ یافتههای پژوهش نشان میدهد که اعمال حقوق حاکمه دولت ساحلی در منطقه انحصاری اقتصادی با حق آزادی دریانوردی و حق آزادی ماهیگری کشتی خارجی و صلاحیت دولت صاحب پرچم بر امور کشتی حامل پرچم تداخل دارد. دولت ساحلی به قوانین داخلی و صلاحدید اجرایی استناد میکند، لیکن همچنان تابع محدودیتهای کنوانسیون حقوق دریاها است که برای کشتی خارجی و دولت صاحب پرچم آن ملاکعمل است. نظارت سازمان مدیریت شیلات منطقهای بر عملکرد دولت ساحلی و صاحب پرچم در ارتباط با شیلات غیرقانونی ناکافی است، منصرف از اینکه با محدودیت اجرایی هم مواجه است. با وجود این چشمانداز همکاری سهجانبه دولت ساحلی، صاحب پرچم و سازمان مدیریت شیلات منطقهای نویدبخش عبور از این وضعیت است. کلیدواژهها: شیلات غیرقانونی، سازمان مدیریت شیلات منطقهای، دولت ساحلی، دولت صاحب پرچم، کشتی ماهیگیری.
Salehi J. Illegal Fisheries; from Responsibility of the Coastal States and Flag State to the Regional Fisheries Management Organization’s Monitoring. joc. 2020; 11 (43) :90-0 URL: http://joc.inio.ac.ir/article-1-1558-fa.html
صالحی جواد. شیلات غیرقانونی؛ از مسئولیت دول ساحلی و صاحب پرچم تا نظارت سازمان مدیریت شیلات منطقهای. نشریه علمی - پژوهشی اقیانوس شناسی. 1399; 11 (43) :90-0