---

تحلیل و تفسیر داده ­های ارزشمند میدانی به طور مستقل و یا همراه با شبیه­ سازی­های عددی می­ توانند وضعیت عمومی کمیت­ های اقیانوس­ شناسی منطقه مورد مطالعه را تبیین نمایند. در این راستا تعیین الگوی عمومی امواج، منشاء آن­ها و ترکیب فصلی و توزیع آماری ارتفاع، دوره تناوب و راستای آن­ها به طور ویژه اطلاعات مفیدی را برای مقاصد مدیریتی و مهندسی سواحل و احداث سازه‌های ساحلی و فراساحلی در اختیار می­ گذارند. در این مقاله داده‌های میدانی موج ایستگاه بندر جاسک در سواحل شرقی استان هرمزگان در عمق ۲۵ متری و در بازه‌ زمانی یک­ ساله مورد پردازش، تحلیل آماری و تفسیر کاربردی قرار گرفت. همچنین نتایج حاصل با نتایج خروجی ۱۲ ساله حاصل از مدل‌سازی ISWM مورد مقایسه قرار گرفت. تفسیر الگوی عمومی امواج سواحل شرقی استان هرمزگان شامل بررسی توزیع جهتی امواج و تعیین درصد ترکیب امواج دورآ و محلی از مزایای این تحقیق است. بر اساس نتایج به­ دست آمده از تحقیق حاضر، بیشترین ارتفاع شاخص و دوره تناوب متناسب با انرژی بیشینه (پریود پیک) به ترتیب ۵۱/۲ متر و ۱۷ ثانیه به­دست آمد. همین­ طور جهت غالب امواج، جهت جنوب شرقی با فراوانی ۴۵ درصد محاسبه گردید.

---

دریاچه ارومیه به عنوان یکی از با ارزش‌ترین اکوسیستم‌های آبی ایران در طی سال‌های اخیر دچار افت تراز شدیدی شده است. در این خصوص، تحولات کلیماتولوژیک کلان در شمال‌غرب ایران و همچنین دخالت عوامل انسانی به‌عنوان دلایل اصلی در این زمینه مطرح می‌‌باشند. با توجه به موارد مطرح شده و با تغییر شرایط جریان در این دریاچه، لزوم بررسی دقیق وضعیت هیدرودینامیک آن بیش از پیش احساس می‌شود. از این‌رو در این مطالعه، با هدف بررسی وضعیت هیدرودینامیکی، به شبیه‌سازی و بررسی امواج در دریاچه پرداخته شده است. برای این منظور از مدل عددی MIKE۲۱ SW بهره گرفته شده است. برای داده‌های باد، با توجه به عدم دقت کافی داده‌های موجود، از نتایج مدل ECMWF و اجرای مدل WRF بهره گرفته شده است. نتایج شبیه‌سازی‌های باد حاکی از بهبود قابل توجه پیش‌بینی‌های مدل WRF نسبت به مدل ECMWF بوده و نتایج آن به عنوان داده‌های نهایی باد برای اجرای مدل موج مدنظر قرار گرفته‌اند. همچنین نتایج ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که جهت شمال-شمال‌غرب و نیز جهت جنوب‌شرق، عموماً دو جهت غالب برای طوفان‌ها در سطح دریاچه می‌باشند. بررسی وضعیت امواج شبیه‌سازی شده نیز حاکی از آن است که رشد امواج از وضعیت سرعت باد پیروی نموده و وضعیت امواج کاملاً وابسته به عمق می‌باشد. علاوه بر این، احداث میان‌گذر در میانه دریاچه بر روی میدان امواج (بویژه در اطراف میان‌گذر) تأثیرگذار بوده و محدوده آرامی درست در پشت میان‌گذر در جهت مخالف باد شکل می‌گیرد. نتایج حاصل از مطالعات الگوی فیزیک امواج تحت اثر تنش ناشی از وزش باد در دریاچه می‌تواند به عنوان پایه‌ای جهت تولید داده‌های لازم برای انجام سایر مطالعات وابسته مانند مطالعات هیدرودینامیک جریان، کیفیت آب و محیط زیست دریاچه مورد استفاده قرار گیرد.

---

در این ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﺎرﺑﺮد ﺗﮑﻨﯿﮏ شبکه ﻋﺼﺒﯽ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ در ﮐﺎﻫﺶ ﺧﻄﺎی ﻣﺪل دینامیکی برای ﭘﯿﺶ‌ﺑﯿﻨﯽ دقیق امواج دریا ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار گرفته است. با اتخاذ رویکرد ترکیب مدل‌ها، در ابتدا مدل ایرانی PMODynamicsI  به تنهایی برای پیش‌بینی موج آب عمیق بوشهر اجرا شد و پس از اعمال تنظیمات بهینه نشان داد، مدل برای امواج با ارتفاع کمتر از یک متر دقت بالایی (۷۳ درصد) داشته و در مواقع طوفان‌های سمت شرق و جنوب‌شرقی در منطقه، به دلیل کمتر بودن مقدار سرعت باد  (داده‌های GFS) در مقایسه با واقعیت، ارتفاع امواج تا ۷۵ سانتی‌متر دست‌پایین برآورد شده است. به منظور افزایش دقت مدل‌سازی‌ها، سیستم شبکه عصبی مصنوعی بر اساس یک ساختمان MLP‌ سه‌ لایه تعریف گردید که نقش آن پیش‌بینی مقدار خطای مدل دینامیکی و اعمال آن بر روی نتایج مدل عددی است. در این زمینه انتخاب درستِ تعداد و نوع نرون‌های ورودی از میان عوامل موثر بر تولید موج، کمک شایانی به یافتن رابطه‌ی نهفته‌ی میان داده‌ها نموده که از طریق آن خطای پیش‌بینی‌ها به حداقل رسید. بر اساس نتایج، تکنیک ترکیبی مدل دینامیکی و شبکه عصبی مصنوعی علاوه بر افزایش دقت نتایج به۹۰ درصد، کاهش جذر میانگین مربع خطا از ۰,۳۱ در مدل عددیِ تنها به۰.۲۲ در مدل ترکیبی را موجب گردید به طوری که در حدی‌ترین شرایط، ارتفاع موج تا ۶۰ سانتی‌متر به واقعیت نزدیک‌تر شده است. به عبارت دیگر، ترکیب نتایج دو مدل، بهبود پیش‌بینی‌های موج را موجب شده است.