غلامعلی اکبرزاده، هادی کوهکن، فرشته سراجی، راضیه ملایی، سیده لیلی محبی نوذر،
دوره ۱۴، شماره ۵۳ - ( ۳-۱۴۰۲ )
چکیده
پیشینه و مبانی نظری پژوهش: ورود پساب های ناشی از فعالیت های پرورش ماهیان در قفس با منشاء غذای خورده نشده و مدفوع ماهیان در محیط میتواند مشکلات زیادی مانند یوتریفیکاسیون، کاهش رشد ماهیان و تغییرات جوامع بنتوزی را ایجاد نمایند. لذا مطالعات مربوط به اثرات این گونه از فعالیت ها بر بوم سازگان دریایی بسیار ضروری به نظر میرسد. در مطالعه انجام شده اثرات احتمالی ناشی از فعالیت پرورش ماهی سی باس آسیایی بر کیفیت آب های ساحلی منطقه ریگوی جزیره قشم استان هرمزگان طی یک دوره یک پرورش شش ماهه در سال ۱۳۹۷ مورد بررسی قرار گرفت .
روششناسی: نمونه برداری از آب در سه ایستگاه شامل ایستگاه اول در مرکز، ایستگاه دوم در انتهای محدوده استقرار قفس ها و سوم در فاصله ۱۰۰۰ متری از محل استقرار قفسها با استفاده بطری نمونه بردار نانسن صورت گرفت. در مجموع ۵۴۰ نمونه آب برای سنجش مواد مغذی (نیترات، نیتریت، آمونیاک کل، فسفات) برداشت گردید. اندازه گیری تمامی نمونه های مربوط به مواد مغذی بر مبنای روش رنگ سنجی به وسیله اسپکترو فتومتر صورت گرفت. سنجش دمای آب، pH ، شوری، اکسیژن محلول، درجه اشباعیت اکسیژن، کدورت آب و کلروفیلa با استفاده از دستگاه مولتی پارامتر در ستون آب صورت گرفت. برای طبقه بندی کیفیت آب، و ضعیت تروفیک و میزان خطر یوتریفیکاسیون در آب های ساحلی منطقه مورد مطالعه از شاخص های تروفیک مقیاسی و غیر مقیاسی تریکس استفاده گردید.
یافتهها: حداقل و حداکثر تغییرات دمای آب دراین تحقیق برابر باCo ۴۸/۳۱-۵۶/۲۲; شوری، ppt۵۵/۳۷-۹۸/۳۶; اکسیژن محلول، l/mg ۹۲/۵-۰۳/۳ ; ,pH۴۶/۸-۸; کدورت، NTU ۴/۲۷-۳/۴; نیترات l/mg ۰۴/۰-۰۰۵/۰; نیتریت l/mg ۰۰۳/۰-۰۰۱/۰; آمونیاککل، l/mg ۰۴/۰-۰۰۳/۰; فسفات l/mg ۰۴۳/۰-۰۰۲/۰ و کلروفیل a برابر با µg/l۸/۳-۱/۰ بوده است. نتایج آزمون آنالیز واریانس یکطرفه نشان داد که اختلاف معنی داری ما بین ایستگاههای مورد مطالعه از نظر پارامترهای کیفیت آب اندازه گیری شده (بجز دمای آب، پی اچ و شوری) وجود داشته اشت (P<۰,۰۵). همچنین غلظت نیترات، آمونیاک کل، فسفات ، نیتریت کلروفیل a و میزان کدورت آب اندازه گیری شده درآب های مجاور محل استقرا قفس ها به مراتب بیشتر از آب های دوررتر از محل استقرار قفس ها (ایستگاه شاهد) بوده است. میانگین مقدار شاخص تریکس، شاخص خطر یوتریفیکاسیون، ضریب کارایی تروفی و میزان نسب ازت به فسفر (N:P) در آب های ساحلی منطقه مورد مطالعه بترتیب برابر ۹۷/۴، ۹۸/۳، ۲/۰ و ۶/۳ بوده است. بر اساس شاخص تریکس وضعیت تغذیه گرایی در آب های مجاور محل استقرار قفس ها در سطح مزوتروف بالا، کیفیت آب در سطح متوسط، میزان ضریب کارایی تروفی و خطر شکوفایی در سطح بالا بوده است.
نتیجهگیری: بطورکلی نتایج مطالعه حاضرنشان داد که فعالیت های پرورش ماهی در قفس توانسته است در زمان مورد مطالعه باعث کاهش کیفیت آب، افزایش سطح تروفیک و میزان خطر یوتریفیکاسیون در آب های نزدیک محل استقرار قفس ها گردد. درحالیکه اثرات آن بر آب های ساحلی منطقه مورد بررسی بی تاثیر بوده است.