پیشینه و مبانی نظری پژوهش: تغییرات اقلیمی ناشی از انتشار فزاینده گازهای گلخانه ای یک تهدید بزرگ زیست محیطی برای جامعه بینالمللی است. تلاش های حقوقی سازمان ملل متحد برای مقابله با تغییرات اقلیمی در کنوانسیون چارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغییرات اقلیمی ۱۹۹۲، پروتکل کیوتو ۱۹۹۷ و توافقنامه پاریس ۲۰۱۵ تجلی یافته است. نوشتار حاضر بر منطقه خاصی از تغییرات اقلیمی
یعنی حقوق دریاها تمرکز دارد که متاسفانه خارج حوزه اسناد اقلیمی است. محیط زیست دریایی تحت تاثیر انتشار گازهای گلخانه ای، بالا آمدن آب دریاها و گرم شدن کره زمین در معرض آسیب‌های بیشماری قرار دارد. از منظر حقوق دریاها، کنوانسیون حقوق دریاها ۱۹۸۲ حاوی مقررات مرتبطی در خصوص آلودگی محیط زیست دریایی است که در این مقررات به تغییرات اقلیمی و تاثیر آن بر اقیانوس‌ها صراحتاً پرداخته نشده است. یکی از فعالیت‌هایی که در زمینه آلودگی دریایی به طور ویژه مطرح می‌باشد کشتیرانی است که مهمترین سازمان بینالمللی در این رابطه سازمان دریانوردی بینالمللی (ایمو) که برای تنظیم فعالیت‌های کشتیرانی فعالیت می‌کند. برجسته‌ترین اقدام حقوقی ایمو در خصوص مقابله با تغییرات اقلیمی، کنوانسیون بینالمللی برای جلوگیری از آلودگی کشتی‌ها ۱۹۷۳ (مارپول) است. این کنوانسیون مستقیماً به گازهای گلخانه‌ای به عنوان منبع آلوده کننده دریاها نپرداخته است. در حال حاضر شش ضمیمه به کنوانسیون مارپول ملحق شده است. ضمیمه ششم که در سال مربوط به پیشگیری از آلودگی هوا ناشی از کشتی‌هاست. اگرچه تغییرات اقلیمی در آن زمان یک موضوع در حال پیدایش جهانی بود، اما در ضمیمه ششم به طور خاص مورد توجه قرار نگرفت. در سال ۲۰۱۱ اصلاحیه ضمیمه ششم موجب تغییرات اساسی در آن شد و تغییرات اقلیمی را به عنوان یکی دیگر از پیامدهای عمده آلودگی مجیط زیست دریایی برجسته ساخت.
روش‌شناسی: موضوع حاضر، با روش توصیفی-تحلیلی و با عنایت به گردآوری اطلاعات به طور عمده کیفی و تحقیقی به روش کتابخانه‌ای و به صورت استفاده از اسناد، کتاب‌ها، مقاله‌های معتبر و تارنماهای مرتبط با موضوع مورد کندوکاو قرار گرفته است.
یافته‌ها: بررسی متون حقوقی و نیز مطالعات تطبیقی بینالمللی نشان می‌دهد که مقاله حاضر از جهت گستره موضوع های صلاحیتی و از جهت حوزه بحث در خصوص فعالیت‌های سازمان دریانوردی بینالمللی در زمینه انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از کشتیرانی دارای نوآوری است. به عبارت دیگر، مطالعه این مقاله شامل اقدامات قانونی سازمان دریانوردی بینالمللی برای کاهش، جلوگیری و کنترل انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از کشتی‌ها است.
نتیجه‌گیری: نتایج این جستار نشان می دهد که کنوانسیون حقوق دریاها یک چارچوب قانونی برای ارجاع به آلودگی محیط زیست دریایی جهت مطرح شدن مسئولیت بین المللی دولت صاحب پرچم، بندری و ساحلی فراهم کرده است. از سوی دیگر ایمو به عنوان یک سازمان بینالمللی دارای صلاحیت به آلودگی ناشی از انتشار کربن دی اکسید توسط کشتی ها توجه نموده است. ساختار قانونی ایمو برای رسیدگی به آلودگی ناشی از کشتی ها در طول زمان از طریق کنوانسیون مارپول و نهادهای قانونی همچون کمیته حفاظت از محیط زیست دریایی توسعه یافته است. تاسیس مفهوم شاخص طراحی بهره‌وری انرژی و طرح مدیریت کارآمد انرژی کشتی به موجب ضمیمه ششم کنوانسیون مارپول به عنوان اولین ابزار قانونی الزام‌آور برای بهبود کارایی کشتیرانی گام مهمی برای اجرای سیاست های سازگار با اقلیمی است.
.jpg)
