در این مقاله تغییرات زمانی و مکانی عوامل محیطی و اثر آنها روی تولید اولیه در خوریات ماهشهر، زنگی و دهانه خور موسی به مدت یک سال (از بهمن ماه ١٣٩٢ تا آبان ماه (١٣٩٣) مورد ارزیابی قرار گرفت. تولید اولیه با استفاده از بطری تاریک و روشن و کلروفیل a با استفاده از HPLC اندازه گیری شد. بیشترین میزان تولید اولیه (gc/m2/day ١/٥٩ ) در خور موسی در فروردین ماه و کمترین میزان آن (gc/m2/day ٠/٠٢ ) در خور زنگی در آبان ماه مشاهده گردید. مهمترین عوامل موثر محیطی بر تولید اولیه توسط آزمون تجزیه به مولفه های اصلی(PCA) شناسایی گردیدند. نتایج این آزمون ١٨ پارامتر محیطی را به چهار مولفه مستقل از هم کاهش داد که در مجموع ٨٤ درصد از کل تغییرات را در بر می گرفتند. مقایسه میزان تولید اولیه در مناطق مورد مطالعه حاضر با دیگر مناطق جهانی نشان می دهد که در این خوریات تولید اولیه در سطح متوسطی است.
