این نشریه با احترام به قوانین اخلاق در نشریات تابع قوانین کمیته اخلاق درانتشار (COPE) است و از آیین نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در آثار علمی پیروی می نماید.
دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر ، sakhaei@kmsu.ac.ir
چکیده: (64 مشاهده)
پیشینه و اهداف: مطالعه بر روی پراکنش پستانداران دریایی و همچنین شناساییعوامل موثر بر انتخاب زیستگاه آنها، از مهمترین موارد برای شناخت شرایط زیستی این جانوران و تهدیدات مختلف بر روی آنها جهت تدوین طرحهای حفاظت از اکوسیستمهای ساحلی به شمار میرود. خلیج فارس به عنوان یکی از مهمترین پهنههای آبی جهان دارای بومشناسی متنوع و بسیار پیچیدهای است که به دلیل تهدیدات مختلف انسانی، حیات بسیاری از گونههای این منطقه در خطر است. دلفین گوژپشتاقیانوس هند (Sousa plumbea)) یکی از رایج ترین گونه های پستاندار دریایی است که در نواحی ساحلی و آب های کم عمق خلیج فارس دیده می شود که طبق لیست قرمز اتحادیه بینالمللی حفاظت از طبیعت جمعیت آنها رو به کاهش است خور موسی در شمال غربی خلیج‌فارس یک زیستگاه مهم اما بسیار صنعتی برای این گونه است. این مطالعه با هدف مدلسازی مطلوبیت زیستگاه دلفین گوژپشت در محدوده شمالی خور موسی انجام گرفته است که علاوه بر مشخص کردن زیستگاههای بالقوه مطلوب دریایی، مهم ترین عوامل فیزیکی موثر بر آشیان بوم شناختی گونه ها نیز مشخص خواهد شد. روشها:با انجام مطالعات میدانی در پاییز و زمستان دو سال متوالی 1399-1400 و گزارشات جوامع محلی، مناطق حضور گونه شناسایی شدند و موقعیت حضور آنها روی نقشه منطقه علامتگذاری گردید و سپس وارد نرمافزار ArcGIS گردید. در مجموع 30 نقطه حضور از این گونه ثبت گردید و سپس به همراه متغیرهای زیست محیطی وارد مدل گردید. عوامل محیطی به کاربرده شده به عنوان متغیرهای مؤثر بر حضورگونه شامل غلظت کلروفیل، دمای سطحی آب، شوری، عمق آب، شیب بستر و فاصله از ساحل و فاصله از کانالهای ورودی خوریات ماهشهر (شمال غربی خلیج فارس) میباشد.متغیرهای موردنیاز برای مدلسازی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی تهیه و در نهایت برای تهیه نقشه مطلوبیت زیستگاهی از مدل حداکثر آنتروپی (MaxEnt) استفاده گردید. روشحداکثرآنتروپی، یکیازابزارهایبسیارمتداولبرایمدلسازی مطلوبیت زیستگاه و نیز پیشبینی و مدلسازی نحوه پراکنشگونهها به کار میرود؛کهبااستفادهازدادههایحضورومتغیرهایمحیطیاجرا می‌شود. یافته ها: نتایج نشان داد که مدل مکسنت در این مطالعه عملکرد مناسبی دارد و سطح زیر منحنی (AUC) معادل 91/0 به دست آمد که نشان دهنده دقت و کارایی بالای مدل در شناسایی مطلوبترین مناطق پراکنش است. همچنین متغیرهای عمق و شیب بسترو فاصله تا ساحل به عنوان مهمترین پارامترها در شناسایی مناطق مطلوب شناخته شدند و احتمال حضور دلفین گوژپشت در محدوده ورودی کانال اصلی خوریات ماهشهر نسبت به سایر مناطق بیشتر میباشد . بر اساس یافته های این مطالعه تنها 10% منطقه دارای مطلوبیت بالا برای زیست این گونه است، 98/15% از منطقه (32/30کیلومتر مربع) دارای مطلوبیت متوسط و در نهایت بیشترین درصد از مساحت منطقه برابر با 95/75% (25/140 کیلومتر مربع) را فاقد مطلوبیت برای حضور گونه یا دارای مطلوبیت کم میباشد. نتیجه گیری:از آنجا که نظارت و ارزیابی تنوع زیستی دریایی متکی بر دانش کافی و دقیق از جمعیت و الگوهای توزیع گونههای مهم اکولوژیکی است و به دلیل آنکه فعالیت های متراکم دریایی و صنعتی شدن شتابان همراه با قرارگیری شهرهای ساحلی ماهشهر و سربندر موجب اختلال شدید زیستگاه های طبیعی منطقه شده است.. این مطالعه مبنایی را برای نظارت بر دلفین گوژپشت و ارزیابی سلامت اکوسیستم خور موسی فراهم می‌کند
.jpg)
