|
ساختار مطلوب حکمرانی اقیانوس ها برای دولت جمهوری اسلامی ایران
|
نادر پسنده   ، کاوه تیمورنژاد  ، محمدرضا ربیعی مندجین |
| عضو هیات علمی گروه مدیریت واحد تهران مرکزی- دانشگاه آزاد اسلامی - تهران - ایران ، kavehteymournejad@yahoo.com |
|
|
چکیده: (100 مشاهده) |
مقدمه:
حکمرانی اقیانوسها به خط مشی گذاریها و مدیریت امور مربوط به دریاهای آزاد و اقیانوس های جهان اطلاق می شود که موضوعی بسیار پیچیده است. تقریبا همه اقیانوس ها جزء اشتراکاتی هستند که متعلق به هیچ شخص یا ملت یا دولت واحدی نیستند ولی بر اساس قطعنامه سازمان ملل متحد، منافع این دریاها و اقیانوسها به همه مردم جهان تعلق دارد و در نتیجه همه مردم جهان نیز میبایست در حفظ و نگهداری از این مواهب الهی اقدام نموده و مسوولیت پذیر باشند.
علاوه بر ضرورت کسب منافع پایدار حداکثری از این منابع عظیم، حکمرانی دریاها و اقیانوس ها برای برخورداری از تاثیرگذاری اهرم های قدرت و ایجاد تعادل بین قدرتهای سیاسی نیز اهمیت بالایی دارد. حکمرانی مؤثر توانایی برقراری تعادل بین منافع مشترک و منافع سایرین را فراهم می‌کند. با توجه به نیازهای موجود و تمرکز بر منافع مشترک، همکاری مشترک بین کشورها بر اساس این منافع تقویت میشود. علاوه بر این، حکمرانی دریاها و اقیانوس ها نیازمند توجه به ظرفیتهای برون مرزی است. استفاده اقتصادی متناسب با این ظرفیتها، باعث ایجاد توجیه اقتصادی برای بهره‌برداری عملیاتی میشود.
. در این پژوهش تلاش شد تا با بررسی حکمرانی اقیانوس ها در سایر کشورها و درنظر گرفتن شرایط کشور شامل میزان دسترسی به آبهای تحت حاکمیت و تحت نظارت و آبهای آزاد همچنین میزان وابستگی به اقتصاد دریا ، امنیت غذایی ، اشتغال ، اکتشاف منابع جدید انرژی و امکان افزایش سهم ایران برای کسب منافع بیشتر از دریاهای آزاد و اقیانوسها و با نگاه مدیریتی به طراحی و تبیین مدل ساختاری مطلوب برای دولت جمهوری اسلامی ایران دست پیدا کرد.
روش شناسی تحقیق:
با توجه به عدم سوابق پژوهشی در این حوزه برای دولت جمهوری اسلامی ایران، این پژوهش مبتنی بر رویکرد کیفی بوده و در آن از نظریه داده بنیاد به عنوان روش تحقیق استفاده شده است. نظر به اینکه این مدل تا کنون برای کشور ایران تهیه نشده است لذا این کار تحقیقاتی برای دولت جمهوری اسلامی ایران از نوع بنیادی محسوب میشود.. مطالعه حاضر به لحاظ روش تحلیل داده ها مطالعه ای آمیخته اکتشافی می باشد. در این مطالعه رویکرد تحقیق گراندد تئوری مبتنی بر رویکرد پارامتریک مورد استفاده قرار گرفت. در واقع این پژوهش در راستای دستیابی به آگاهی و شناخت در زمینه عوامل اصلی، زمنیه ای، مداخله گر، راهبردها و پیامدها و نیز عناصر تشکیل دهنده حکمرانی با رویکرد تکامل توامان در دولت جمهوری اسلامی ایران از رویکرد تحقیق گراندد تئوری استفاده خواهد شد.
در این پژوهش، هدف اصلی تدوین الگوی ساختاری برای حکمرانی اقیانوس ها در دولت جمهوری اسلامی ایران است. برای جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز از اسناد، مدارک و مصاحبه استفاده شده است. بخش اسناد و مدارک شامل تمامی اسناد و مدارک داخلی و خارجی مرتبط با حکمرانی اقیانوس ها بوده است. به منظور تحلیل دقیق یافته ها، پس از آن که اطلاعات و داده های لازم از طریق مصاحبه با خبرگان استخراج و طبقه بندی و به طور کلی تجزیه و تحلیل شدند به استخراج مدل پرداخته شد. تجزیه و تحلیل داده ها از اصلی‌ترین و مهمترین بخش‌های این پژوهش محسوب میشود. طی این فرآیند داده‌های خام مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد و پس از پردازش به شکل اطلاعات ارایه می‌گردند.
در این پژوهش مصاحبه نیمه ساختاریافته تا زمان اشباع نظری ادامه داشت. مصاحبه نیمه ساختار یافته یکی از معمول‌ترین انواع مصاحبه است که در تحقیقات کیفیِ اجتماعی مورد استفاده واقع میشود. این مصاحبه بین دو حد نهایی ساختاریافته و بدون ساختار قرار می‌گیرد که گاهی به آن مصاحبه عمیق هم می‌گویند که در آن از تمام پاسخگو‌ها سوال‌های مشابهی پرسیده میشود، اما آنها آزادند که پاسخ خود را به هر طریقی که مایلند ارائه دهند، در این مورد مسئولیت کدگذاری پاسخ‌ها و طبقه بندی آنها بر عهده پژوهشگر است.
یافته ها:
به عنوان عوامل علی در الگوی حکمرانی اقیانوس ها در جمهوری اسلامی ایران لازم است برای داشتن یک حکمرانی مؤثر بر اقیانوس ها، تمام اهرم های قدرت مذکور در دولت جمهوری اسلامی ایران باید به طور همزمان و هماهنگ مورد توجه قرار گیرند. این بدان معنا میباشد که مدیریت یکپارچه و تقسیم کار ملی و مدیریت چابک و کارآمد به منظور بهره گیری حداکثری ظرفیتهای دریا به عنوان رکن و عامل اصلی در حکمرانی اقیانوس ها محسوب میگردد.
به عنوان عوامل مداخله گر سیاست جغرافیایی جمهوری اسلامی ایران تأثیر قابل توجهی بر حکمرانی اقیانوس ها و مناطق دریایی دارد.
به عنوان عوامل زمینه ای موقعیت مرزهای دریایی به لحاظ مالکیت و حیطه نظارت، سیستم دفاعی و امنیتی توانمند، ارتباط با بنادر کشورهای، حضور مقتدرانه نظامی، پشتیبانی قوی، تخصیص اعتبار و حمایت مالی، همگامی امکانات و زیرساخت‌ها با شرایط جدید، ساختار حاکمیتی آمرانه و کارآمد، استقلال بخش مدیریت دریایی کشور، توجه مدیران به منابع داخلی و خارجی و برخورداری از دانش مدیریتی بسیار با اهمیت هستند.
به عنوان پدیده محوری توجیه دستگاه‌های تصمیم‌گیرنده داخلی و تعیین نقش ایران در سطح بین‌المللی، بهره‌گیری از کنشگران داخلی، عدم تعارض با سایر کنشگرها، بهره‌وری مشترک از دریاها، شناسایی منافع مشترک، عدم تضاد منافع در بهره‌برداری از دریاها، توجه به حقوق بین‌الملل و بهبود توسعه پایدار را می بایست توجیه کرد.
به عنوان عوامل راهبردی توسعه بنادر اقیانوسی و بهره‌برداری از منابع دریاها و اقیانوسها به عوامل متعددی بستگی دارد. این عوامل شامل ساختارها و توانمندیهای فنی و آموزشی و مالی میباشد.
به عنوان پیامدها بهبود دید مشارکتی ملی و بین‌المللی و کسب منافع حداکثری برای ملت ایران در حوزه استخراج و بهره‌برداری از منابع دریاها و اقیانوسها تأثیر بسزایی خواهد داشت. در کل، به منظور کسب منافع حداکثری برای ملت ایران از منابع دریاها و اقیانوسها، لازم است توجه ویژه‌ای به رشد و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان، بهبود رقابت‌پذیری، هماهنگی نیروهای نظامی، رعایت قوانین بین‌المللی و تأمین منافع ایران باشد.
نتیجه گیری:
مدیریت متمرکز و یکپارچه و نگاه مشارکت ملی و بین‌المللی در حکمرانی دریاها و اقیانوس ها بسیار اهمیت دارد. زیرا حکمرانی اقیانوس ها، یک چالش پیچیده و چندجانبه است که تأثیرات آن به صورت عارضه‌ای بر روی منافع سایر کشورها و مناطق مختلف جهان اثر می‌گذارد، لذا لازم است حکمرانی دریاها و اقیانوسها در یک ساختار دولتی متمرکز تشکیل گردد. مدل اول عبارت است از ایجاد وزارتخانه دریایی در دولت جمهوری اسلامی ایران مشابه الگوی اجرا شده در بسیاری از کشورهای در حال توسعه و دارای مرزهای دریایی میباشد و مدل دوم عبارت است از تشکیل شورای عالی دریایی با ریاست بالاترین مقام دولت جمهوری اسلامی ایران مشابه الگوی اجرا شده در بسیاری از کشورهای توسعه یافته است.
|
|
| واژه‌های کلیدی: مدل حکمرانی، حکمرانی اقیانوس ها، دریاهای آزاد، اقیانوس، دولت جمهوری اسلامی ایران، مدیریت دریاها، اقتصاد دریا، محورهای توسعه |
|
|
|
نوع مطالعه: بنیادی |
موضوع مقاله:
مدیریت دریا / ژئوپلیتیک
دریافت: 1403/1/14 | ویرایش نهایی: 1403/5/6 | پذیرش: 1403/5/6
|
|
|
|
|
|
.jpg)
