|
اقتصاد دریا محور؛ تولید، اشتغال و صادرات: رویکرد تعادل عمومی قابل محاسبه‌ی چند منطقه‌ای
|
سید محمد هادی سبحانیان    ، مهدی دسینه ، مهدی نجاتی ، یاسر بلاغی اینالو |
| دانشگاه خوارزمی ، hadi.sobhanian@gmial.com |
|
|
چکیده: (878 مشاهده) |
پیشینه و مبانی نظری پژوهش: اقتصاد آبی یک اقتصاد اقیانوسی است که هدف آن بهبود رفاه انسانی و برابری اجتماعی است و در عین حال، کاهش خطرات زیست محیطی را نیز مد نظر دارد. اقتصاد آبی به استفاده پایدار از منابع اقیانوسی به منظور رشد اقتصادی، بهبود معیشت و مشاغل اشاره دارد و سلامت اکوسیستم‌های اقیانوسی نیز تضمین می‌شود. ایران با دسترسی به دریا و بهره‌گیری از فرصت‌ها و پتانسیل‌های آن می‌تواند در مسیر رشد و توسعه اقتصادی گام بردارد. از پتانسیل های کشور در حوزه اقتصاد دریا محور می‌توان به مواردی همچون دسترسی به آب‌های آزاد، جزایر کوچک و بزرگ، شهرهای بندری با عملکردهای متنوع تجاری، صیادی، توریستی و صنعتی، شیلات(صید ،آبزی‌پروری)، گردشگری دریایی، حمل و نقل دریایی، کشتی سازی، منابع زیر سطحی، معادن نفت و گاز و پالایشگاهها، بنادر، اسکله‌ها و سازه‌های دریایی، بانکرینگ (سوخت‌رسانی به کشتی‌ها) و فعالیت‌های زیست محیطی اشاره نمود. یکی از فرصت‌های معطل توسعه در کشور، اقتصاد دریامحور است، توسعه دریامحور و اقتصاد دریا که اخیراً بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته، موضوعی بسیار کلی است و لازم است تا تصویر روشنی از آن ترسیم شود، در این پژوهش سعی شده است تا بخشی از واقعیت های اقتصاد دریا محور در کشور بیان شود. آبزی‌پروی و حمل‌نقل دریایی از جمله بخش‌های مهم اقتصادی است که در اقتصاد دریا محور مورد توجه قرار می‌گیرد، توسعه دریامحور و اقتصاد دریا که اخیراً بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و در برنامه هفتم توسعه نیز به آن اشاره شده است، می‌تواند تبعات اقتصادی زیادی برای ایران داشته باشد، بر این اساس، پژوهش حاضر در پی شناسایی ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻗﺘﺼﺎدی تمرکز بر اقتصاد دریا محور می‌باشد و سؤال اصلی پژوهش این است که تمرکز بر اقتصاد دریا محور چه تأثیری بر رفاه، تغییرات تراز تجاری و اشتغال کشور دارد؟
روش‌شناسی: در این پژوهش اثرات اقتصادی تمرکز بر اقتصاد دریا محور(بخش آبزی پروری و حمل و نقل دریایی)، بر اساس الگوی تعادل عمومی قابل محاسبه‌ی چند منطقه‌ای(GTAP) و نسخه 10 پایگاه داده‌های آن، طی 3 سناریو (1.کاهش 100 درصدی نرخ‌های تعرفه دو جانبه دو بخش آبزی پروری و حمل و نقل دریایی، 2. افزایش بهره وری نیروی کار شاغل در دو بخش آبزی پروری و حمل و نقل دریایی و 3. افزایش بهره وری در نهاده‌های واسطه‌ای در دو بخش آبزی پروری و حمل و نقل دریایی) با بسته نرم افزاری GEMPACK تحلیل شده است.
یافته‌ها: نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که با کاهش تعرفه بخش آبزی‌پروی، حجم تولیدات بخش آبزی پروری کاهش، با افزایش بهره وری نهاده‌های واسطه‌ای در دو بخش آبزی پروری و حمل و نقل دریایی، رفاه ایران افزایش و با افزایش بهره وری نیروی کار و نهاده‌های وسطه‌ای در دو بخش آبزی پروری و حمل و نقل دریایی، تراز تجاری این دو بخش مثبت می‌شود.
نتیجه‌گیری: مهم‌ترین توصیه سیاستی برای کشور با توجه به نتایج پژوهش این است که، تمرکز بر اقتصاد دریا محور به ویژه توجه به بخش حمل و نقل دریایی می‌تواند به عنوان یک گزینه‌ی سیاستگذاری مطوب مد نظر قرار گیرد. نتایج این پژوهش می‌تواند در اتخاذ سیاست‌های مناسب به برنامه ریزان و سیاست گذاران کشور در زمینه سرمایه گذاری و آموزش نیروی کار شاغل در بخش‌های دریا محور کمک نماید تا در نهایت منجر به افزایش رشد اقتصادی و افزایش صادرات این بخش شود. آموزش و بهره وری نیروی کار شاغل در بخش‌های دریا محور می‌تواند منجر به افزایش تولید شود. یکی از متغیرهایی که می‌تواند بر بهره‌وری موثر باشد، سرمایه گذاری در بخش‌های دریا محور است، مزیت دریایی ایران بی‌نظیر است و صرفاً با استفاده از سرمایه گذاری دولت نمی‌توان فعالیت‌های اقتصادی را پیش برد و باید با سرمایه گذاری داخلی و نیز ایجاد جذابیت برای سرمایه گذاران خارجی، از ظرفیت بخش خصوصی به بهترین شکل در حوزه دریایی و بندری بهره مند شد. پیشینه و مبانی نظری پژوهش: اقتصاد آبی یک اقتصاد اقیانوسی است که هدف آن بهبود رفاه انسانی و برابری اجتماعی است و در عین حال، کاهش خطرات زیست محیطی را نیز مد نظر دارد. اقتصاد آبی به استفاده پایدار از منابع اقیانوسی به منظور رشد اقتصادی، بهبود معیشت و مشاغل اشاره دارد و سلامت اکوسیستم‌های اقیانوسی نیز تضمین می‌شود. ایران با دسترسی به دریا و بهره‌گیری از فرصت‌ها و پتانسیل‌های آن می‌تواند در مسیر رشد و توسعه اقتصادی گام بردارد. از پتانسیل های کشور در حوزه اقتصاد دریا محور می‌توان به مواردی همچون دسترسی به آب‌های آزاد، جزایر کوچک و بزرگ، شهرهای بندری با عملکردهای متنوع تجاری، صیادی، توریستی و صنعتی، شیلات(صید ،آبزی‌پروری)، گردشگری دریایی، حمل و نقل دریایی، کشتی سازی، منابع زیر سطحی، معادن نفت و گاز و پالایشگاهها، بنادر، اسکله‌ها و سازه‌های دریایی، بانکرینگ (سوخت‌رسانی به کشتی‌ها) و فعالیت‌های زیست محیطی اشاره نمود. یکی از فرصت‌های معطل توسعه در کشور، اقتصاد دریامحور است، توسعه دریامحور و اقتصاد دریا که اخیراً بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته، موضوعی بسیار کلی است و لازم است تا تصویر روشنی از آن ترسیم شود، در این پژوهش سعی شده است تا بخشی از واقعیت های اقتصاد دریا محور در کشور بیان شود. آبزی‌پروی و حمل‌نقل دریایی از جمله بخش‌های مهم اقتصادی است که در اقتصاد دریا محور مورد توجه قرار می‌گیرد، توسعه دریامحور و اقتصاد دریا که اخیراً بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و در برنامه هفتم توسعه نیز به آن اشاره شده است، می‌تواند تبعات اقتصادی زیادی برای ایران داشته باشد، بر این اساس، پژوهش حاضر در پی شناسایی ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻗﺘﺼﺎدی تمرکز بر اقتصاد دریا محور می‌باشد و سؤال اصلی پژوهش این است که تمرکز بر اقتصاد دریا محور چه تأثیری بر رفاه، تغییرات تراز تجاری و اشتغال کشور دارد؟
روش‌شناسی: در این پژوهش اثرات اقتصادی تمرکز بر اقتصاد دریا محور(بخش آبزی پروری و حمل و نقل دریایی)، بر اساس الگوی تعادل عمومی قابل محاسبه‌ی چند منطقه‌ای(GTAP) و نسخه 10 پایگاه داده‌های آن، طی 3 سناریو (1.کاهش 100 درصدی نرخ‌های تعرفه دو جانبه دو بخش آبزی پروری و حمل و نقل دریایی، 2. افزایش بهره وری نیروی کار شاغل در دو بخش آبزی پروری و حمل و نقل دریایی و 3. افزایش بهره وری در نهاده‌های واسطه‌ای در دو بخش آبزی پروری و حمل و نقل دریایی) با بسته نرم افزاری GEMPACK تحلیل شده است.
یافته‌ها: نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که با کاهش تعرفه بخش آبزی‌پروی، حجم تولیدات بخش آبزی پروری کاهش، با افزایش بهره وری نهاده‌های واسطه‌ای در دو بخش آبزی پروری و حمل و نقل دریایی، رفاه ایران افزایش و با افزایش بهره وری نیروی کار و نهاده‌های وسطه‌ای در دو بخش آبزی پروری و حمل و نقل دریایی، تراز تجاری این دو بخش مثبت می‌شود.
نتیجه‌گیری: مهم‌ترین توصیه سیاستی برای کشور با توجه به نتایج پژوهش این است که، تمرکز بر اقتصاد دریا محور به ویژه توجه به بخش حمل و نقل دریایی می‌تواند به عنوان یک گزینه‌ی سیاستگذاری مطوب مد نظر قرار گیرد. نتایج این پژوهش می‌تواند در اتخاذ سیاست‌های مناسب به برنامه ریزان و سیاست گذاران کشور در زمینه سرمایه گذاری و آموزش نیروی کار شاغل در بخش‌های دریا محور کمک نماید تا در نهایت منجر به افزایش رشد اقتصادی و افزایش صادرات این بخش شود. آموزش و بهره وری نیروی کار شاغل در بخش‌های دریا محور می‌تواند منجر به افزایش تولید شود. یکی از متغیرهایی که می‌تواند بر بهره‌وری موثر باشد، سرمایه گذاری در بخش‌های دریا محور است، مزیت دریایی ایران بی‌نظیر است و صرفاً با استفاده از سرمایه گذاری دولت نمی‌توان فعالیت‌های اقتصادی را پیش برد و باید با سرمایه گذاری داخلی و نیز ایجاد جذابیت برای سرمایه گذاران خارجی، از ظرفیت بخش خصوصی به بهترین شکل در حوزه دریایی و بندری بهره مند شد. |
|
| واژه‌های کلیدی: اقتصاد دریا محور، آبزی پروری، حمل و نقل دریایی، پروژه تحلیل تجارت جهانی |
|
|
متن کامل [PDF 1464 kb]
(455 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
اقتصاد و مدیریت بازرگانی دریا
دریافت: 1402/6/14 | ویرایش نهایی: 1402/12/26 | پذیرش: 1402/12/20 | انتشار الکترونیک: 1402/12/28
|
|
|
|
|
|
.jpg)
