:: دوره 13، شماره 50 - ( 1401 ) ::
جلد 13 شماره 50 صفحات 72-59 برگشت به فهرست نسخه ها
بررسی تاثیر تغییرات دمای سطح دریا (SST) بر اکوسیستم‌های مرجانی مطالعه موردی: جزیره کیش
امیرحسین حلبیان ، کیوان کبیری ، محبوبه صفرنژاد ، مصیب شیرانی
دانشگاه پیام نور ، halabian_a@yahoo.com
چکیده:   (2652 مشاهده)
پیشینه و مبانی نظری پژوهش:  آبسنگ­‌های مرجانی یکی از جذاب‌‌‌ترین اکوسیستم‌­های جهان هستند. این آبسنگ­‌ها بخش­‌های وسیعی از جهان را در مناطق گرمسیری در برگرفته‌­اند. آبسنگ­‌های مرجانی در آب­‌های ایران در خلیج‌فارس تا حد زیادی محدود به جزایر است. بسیاری از عوامل از جمله فعالیت­‌های طبیعی و انسانی موجب ایجاد استرس در اجتماعات مرجانی می­‌شوند که بر گسترش آبسنگ‌ها تأثیر می­‌گذارد. رویدادهای سفیدشدن مرجان‌ها به سبب افزایش دمای هوا از نظر فراوانی و شدت در سراسر جهان در حال افزایش است. پدیده سفیدشدن به عنوان یک تهدید عمده برای آبسنگ‌­های مرجانی در سراسر جهان در نظر گرفته می­‌شود؛ به ویژه به دلیل این که رویدادهای سفید شدن در مقیاس بزرگ به گرم شدن کره زمین مرتبط بوده است. شدیدترین رویدادهای جهانی سفیدشدن مرجان­‌ها که در سراسر جهان گزارش شده، در سه دهه گذشته رخ داده است. خلیج‌فارس گرم‌ترین دریای مرجانی جهان محسوب می‌­شود. شرایط دمایی مربوط به سفیدشدن مرجان در خلیج‌فارس بیشتر از هر منطقه دیگری در جهان است. از این رو، آبسنگ­‌های مرجانی در خلیج فارس نیز در برابر ناهنجاری­‌های دمایی و اثرات بلندمدت آنها آسیب­‌پذیر هستند. دمای سطح دریا (SST) یکی از مهم‌ترین عوامل فیزیکی است که حیات اجتماعات آبسنگ­‌های مرجانی را تحت تأثیر قرار می‌­دهد. در سال­‌های اخیر، سفیدن شدن مرجان‌­ها به سبب گرمایش جهانی و افزایش دمای سطح آب (SST) در خلیج فارس منجر به مرگ و میر بسیاری در اجتماعات مرجانی این گستره آبی شده است. بدین ترتیب، در این پژوهش به واکاوی رخدادهای سفیدشدگی اجتماعات مرجانی و تهدیدات ناشی از آن در جزیره کیش پرداخته شده است. منطقه مورد مطالعه شامل صخره‌های مرجانی در آب­‌های پیرامونی جزیره کیش در خلیج فارس و بررسی اثرات تنش‌­های وارده است.
روش‌شناسی:  در این پژوهش، داده­‌های دمای سطح دریا (SST) به صورت روزانه از (1982 تا 2017) با تفکیک مکانی 1×1 درجه قوسی مورد بررسی قرار گرفته است. سپس، مقادیر شاخص درجه گرمای هفتگی (DHW) برای ارزیابی اثر تجمعی استرس گرما بر اساس داده‌­های SST محاسبه و برآورد گردید. این شاخص شدت آستانه سفیدشدگی بر اساس یک بازه بلندمدت را برای هر مکان نشان می­‌دهد.در ادامه، به منظور بررسی روند تغییرات دمای سطح دریا از آزمون ناپارامتری من- کندال بهره گرفته شده است.
 یافته‌ها:  نتایج نشان داد که بیشینه دمای سطح دریا مربوط به 11 اگوست 2017 برابر با 17/35 درجه سانتی­‌گراد می­‌باشد. واکاوی روند تغییرات دمای سطح دریا با آزمون ناپارامتری من- کندال نیز نشانگر روند افزایشی دمای سطح دریا به ویژه از سال 1998 به بعد است. آستانه شاخص DHW در منطقه مورد بررسی نیز برابر با 3/5 می­باشد که به منزله هشداری برای سفیدشدگی اجتماعات مرجانی جزیره کیش است. نتایج نشان‌دهنده توانایی شاخص DHW برای پیش­بینی رویدادهای سفیدشدگی در جوامع صخره­‌های مرجانی جزیره کیش می­‌باشد و می­‌تواند ابزاری کارآمد در مدیریت این اکوسیستم باشد.
نتیجه‌گیری:  نتایج واکاوی حرارتی حاصل نشان داد که بین رویدادهای ثبت شده سفیدشدگی در سال­‌های مختلف و سال­‌های وقوع النینو هم‌پوشانی وجود دارد. از این رو، این تحلیل­‌ها و نتایج کمک می‌­کند تا در سال­‌هایی که گزارش­‌های وقوع سفیدشدگی وجود ندارد و یا اطلاعات به درستی ثبت نشده است؛ با استفاده از این هم‌پوشانی این فقدان اطلاعات را بازسازی نمود.
واژه‌های کلیدی: مرجان، دمای سطح دریا، روند، DHW، جزیره کیش
متن کامل [PDF 1304 kb]   (649 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: محيط ­زيست دريا / آلودگی دریا
دریافت: 1399/10/16 | ویرایش نهایی: 1402/1/28 | پذیرش: 1400/9/13 | انتشار الکترونیک: 1401/4/15



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 13، شماره 50 - ( 1401 ) برگشت به فهرست نسخه ها